Het vierde kabinet-Rutte ging dit jaar al eens vlak langs de rand van de afgrond. Na de voor de coalitiepartijen desastreus verlopen Provinciale Verkiezingen in maart leek een val al nabij, omdat het CDA toen wilde morrelen aan de stikstofafspraken uit het coalitieakkoord. Toen werd een acute crisis afgewend door die onderhandelingen op de langere baan te schuiven.

Al maanden onderhandelden de partijen in het kabinet over een pakket maatregelen dat moet helpen de asielinstroom beter beheersbaar te maken. Doordat de VVD de zaak deze week op de spits dreef, kwam het tot een kabinetscrisis. Het was naar verluidt de ChristenUnie die vrijdagavond besloot niet verder te willen regeren met deze coalitie.

De verhoudingen binnen de coalitie stonden toch al op scherp, met een aantal lastige keuzes voor de boeg in dossiers waarover de partijen het overduidelijk met elkaar oneens zijn. De onenigheid over stikstof is nog altijd niet opgelost en bovendien wachtten in augustus alweer taaie onderhandelingen over de begroting voor volgend jaar.

Rond de voorjaarsnota werd al duidelijk dat de partijen met de overheidsfinanciën niet dezelfde kant op willen. Zo ziet de VVD harde bezuinigingen als de enige manier om de oplopende rente op de staatsschuld het hoofd te bieden, terwijl D66 liever kijkt naar hogere lasten voor vermogenden en (vervuilende) bedrijven.

Ook over de noodzaak van maatregelen om armoede tegen te gaan verschillen de partijen van mening. Een commissie oordeelde vorige week dat het sociaal minimum flink omhoog moet, omdat mensen er niet van kunnen rondkomen. De VVD liet daarop weten niets te zien in het verhogen van uitkeringen, tot verbijstering van coalitiegenoten D66 en ChristenUnie.

Op het terrein van volkshuisvesting vertoonde de coalitie ook al de nodige barsten. Zo lagen VVD en CDA dwars bij een wetsvoorstel om tijdelijke huurcontracten te verbieden, en keerden VVD en D66 zich samen tegen een plan om gemeenten toe te staan een inkomensgrens te hanteren voor kopers van betaalbare koopwoningen.