Het undercoveronderzoek van gemeenten naar islamitische organisaties heeft het vertrouwen van de moslimgemeenschap in de overheid "enorm" geschaad. "Er lijkt zelfs sprake van staatsislamofobie", stelt de islamitische koepelorganisatie SPIOR. Ze spreekt van "spionageactiviteiten".

De koepel, die reageert op een onderzoek van NRC, vermoedt dat de wet is overtreden en meldt dat de schok groot is bij moskeeën. Islamitische organisaties voelen "zich gecriminaliseerd en weggezet als 'structureel verdacht'".

Volgens SPIOR lijkt bij de overheid sprake te zijn van "een breed en structureel wantrouwen" jegens de islamitische gemeenschap. "Met een overheid die op zo’n heftige en ingrijpende manier de moslimgemeenschap wegzet als ‘de ander’, als ‘ondermijnend’ en ‘potentieel gevaarlijk’, lijkt het populisme tot in de bestuurlijke bovenlaag te zijn doorgedrongen."

NRC meldde vrijdag dat onderzoekers in opdracht van zeker tien gemeenten undercover islamitische organisaties hebben bezocht om gevoelige informatie te verzamelen over bestuurders, imams en docenten. De gemeenten die opdracht gaven tot zo'n onderzoek zijn onder meer Rotterdam, Eindhoven en Zoetermeer. Onder andere Utrecht haakte af wegens twijfels over de onderzoeksmethode.

Experts zeggen tegen de krant dat deze vorm van onderzoek verboden is. De onderzoeken worden volgens NRC betaald door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). De NCTV bracht gemeenten in contact met het bedrijf NTA, een adviesbureau dat de overheid over radicaliseringskwesties informeert.

De onderzoekers gedragen zich als willekeurige moskeebezoekers: ze bidden mee, luisteren naar preken en gesprekken en rapporteren vervolgens wie in een moskee aan de touwtjes trekt. In de rapporten noemen ze de namen van bestuurders en hun achtergrond. Ook gaan de rapportages volgens NRC gedetailleerd in op omstreden imams, buitenlandse geldschieters en interne conflicten.

Volgens NTA past de onderzoeksmethode binnen de normen van het sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Het bureau zegt zich aan de wet te houden. Maar privacydeskundigen zeggen tegen de krant dat gemeenten met deze undercoveracties de wet overtreden.

De NCTV, die de rapporten ontvangt via de gemeenten, zou maximaal 300.000 euro aan de onderzoeken hebben besteed.