PvdA en GroenLinks vinden het "ongekend" dat staatssecretaris Eric van der Burg (Asielzaken) niets heeft gedaan met de "kritische beoordeling van de Raad van State en de alarmerende signalen van de uitvoerders dat de spreidingswet niet gaat werken". Met die "kritiek in de hand gaan we stevig in debat met de staatssecretaris", zegt PvdA-Kamerlid Kati Piri mede namens GroenLinks. De inzet van beide partijen is een "werkende spreidingswet" voor asielzoekers.

Beide partijen zien wel de noodzaak in van een wet die de opvang van vluchtelingen eerlijk verspreidt over Nederland. De SP is fel gekant tegen de wet en vindt het "oliedom" dat het voorstel ongewijzigd naar de Kamer gaat, zegt Jasper van Dijk. Niet alleen de Raad van State, maar ook het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en gemeenten uitten al eerder "niet malse" kritiek op de spreidingswet.

Het SP-Kamerlid vreest dat de wet gaat zorgen voor "koehandel met vluchtelingen". Gemeenten die vrijwillig minimaal honderd opvangplekken realiseren voor vijf jaar, krijgen een bonus. Van Dijk voorspelt dat gemeenten gaan calculeren en "dat gaat niet leiden tot een evenredige spreiding".

Coalitiepartijen VVD en D66 steunen het wetsvoorstel. "Omdat het zorgt voor een meer evenredige verdeling van asielzoekers over Nederland en het een vrijwillige bijdrage van gemeenten stimuleert", zegt VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans. De VVD vindt echter dat het omlaag brengen van de asielstroom "de hoogste prioriteit moet hebben."

Ook D66 zal de wet steunen, maar zal bij de behandeling in de Kamer veel aandacht besteden aan de uitvoerbaarheid van de wet. "Voor D66 staat voorop dat de wet in de praktijk moet werken", zegt Anne-Marijke Podt. "De spreidingswet is een ingewikkeld politiek compromis en dat maakt de wet niet makkelijker, zegt ook de Raad van State."

De spreidingswet wordt volgende week naar de Tweede Kamer gestuurd. Het is onduidelijk wanneer de wet ingaat. Vicepremier Sigrid Kaag zei op de wekelijkse persconferentie dat dit "misschien op zijn vroegst" op 1 januari 2024 zal worden. Van der Burg wilde de wet al op 1 januari dit jaar laten ingaan.

Binnen de coalitie heeft vooral de VVD zich flink verzet tegen het wetsvoorstel. VVD-partijleider en premier Mark Rutte moest er aan te pas komen om de Kamerfractie over te halen in te stemmen met het moeizaam tot stand gekomen compromis.

Begin februari kwam de Raad van State (RvS) met een uiterst kritisch advies op het wetsvoorstel. De wet is in de ogen van de Raad "onnodig complex" en lastig uitvoerbaar. Van der Burg heeft de kritiek terzijde geschoven.